Yazan: Yunus Emre Gündüz
1- Allah.com’un hikayesi
Bir internet sitesi düşünün ki cihanşümul çevrim (world wide web) tarihinin başlarında müslümanlar tarafından İslam’ı yaşamak ve yaşatmak için kurulmuş olsun. Modern teknolojide geri kalışı herhalde ki İslam aleminin kanayan yaralarından biridir. Peki, müslümanlar internet ve bilişim teknolojisinde ne durumdadır? Neler yapmıştır? Hangi araçları kullanarak neler başarmıştır? Teknolojinin ve yazılımların İslamîleştirilmesi konusunda neler yapılabilir? İslamî davanın ve tebliğin online yüzünde neler vardır? İşbu meseleler bu yazı serimizin konusu olacaktır. Allah.com ile başlatacağımız İslamî bilişim serüveni, yalnızca dinî değerlerin ön planda tutulduğu bilişim ürünleri ile kısıtlamaksızın, i’lâ-yi kelimetullah mücadelesinde nasıl bir yer edindiği, edinmesi gerektiği ve edinebileceği tartışılacaktır.
1991 yılında Tim Berners-Lee tarafından CERN’de yayınlanan info.cern.ch alan adı ile başlayan cihanşümul çevrim, 1993’te ODTÜ ve Bilkent’in tr uzantılı (top-level domain) websiteleri ile Türkiye’ye gelmiştir. Türkiye’nin ilk websitelerinden olan Ekşisözlük ve Mynet’in 1999’da kurulduğu yıllardan bahsediyoruz. İnsanların yeni yeni web teknolojisi ile tanıştığı zamanlardayız. İşte bu vakitler, 1995’te, Sudan’da faaliyet gösteren Sammaniye tarikatı tarafından İslam tarihindeki ilk elektronik cami “the site (electronic mosque) of Allah on the Internet”, yani Allah.com yayınlanmışlardır. İçerdiği amaç, ifade ettiği anlam ve mesajı ile müslümanların, internet tarihi ve arşivciliği kitaplarına konu olacak şekilde, ilk adımlarından birisi olmuştur.
Sudan’da Vehabî karşıtı duruşu ile bilinen ve “modern şeyh” olarak tanımlanan Sammaniye tarikatı şeyhi Hasan Kariballah’ın öncülük edip Ahmed Derviş tarafından yazılan bu internet sitesinin hem müslümanların modern teknolojideki yerini hem de bu teknoloji ile neler yapılabileceğini gösteren önemli bir tarihsel örnektir. İlk defa ismini duyanlar için garip gelecektir belki de Allah.com. Sitenin alan adının ve ilk elektronik cami olarak ifade edilmesinin tepki görmesi sonucu websitesi “the site of Prophet Muhammad on the Internet” olarak ifade edilmeye başlanmış olup amacı “İslamî Uyanışın Öncü Planı” olarak ifade ettikleri planlarını gerçekleştirmektir. Bununla birlikte allah.com dışında muhammad.com ve mosque.com alan adlarına da sahiptir.
Peki, İslamî Uyanışın Öncü Planında neler vardır, nasıl gerçekleştirmeye çalışılmıştır? İslamî Uyanışın Öncü Planı kapsamında:
· çocuk ve ergenlere indirilebilir ücretsiz kitap ve koleksiyonlar,
· yoğun dini eğitim programları,
· islamî üniversite imkanlarının yayınlanması,
· bölgenizdeki imamlar ile evlenmek isteyen kişiler arasında bir aracı rol olma,
· manevî eğitim (spritual education) başvuru alımı ve dinler arası diyalog başlığı ile Sudan’daki hristiyanları İslam’a yakınlaştırma
çalışmaları bulunmaktadır. Hala aktif olan websitesi aynı zamanda ilk İslamî chat sitesi olma özelliği taşımaktadır. İslam hakkında kuran’da ve hadislerde bulunabilecek soruları kelime taratarak cevaplamayı ve vahiy’de doğrudan bulunamayan sorulara da bir yapay zeka chatbot’u ile cevap vermeyi hedefleyen internet sitesi kötü bir kullanıcı arayüzüne sahip olmasına rağmen, ilk çıktığı tarihten bugüne kadar güncel teknolojiyi takip edip ayak uydurmaya çalışmıştır.
Üç farklı dilde (İngilizce, Arapça, Endonezce) yayınlanmakta olan websitesinin hikayesine, bir sonraki yazımızda websitesinin yazılımcısı olan Ahmed Derviş’den bahsederek devam edeceğiz.
Sözlük
Cihanşümul çevrim = World Wide Web
Kaynakça
Albrecht Hofheinz, Brügger Niels (Ed). (2010). Web history. P. Lang.